Το ανθρώπινο δικαίωμα στην εργασία μέσα από πέντε ταινίες

Στη νέα ταινία του Κεν Λόουτς, «Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ» (I, Daniel Blake - 2016), ο δημιουργός επιστρέφει εντυπωσιακά - Χρυσός Φοίνικας στο 69ο Φεστιβάλ των Καννών - μ' ένα πολιτικό σινεμά υψηλών δυνατοτήτων, με έντονη κριτική ματιά, αλλά και με κοινωνικές ευαισθησίες. Με αφορμή την κυκλοφορία του φιλμ στις Αίθουσες, στην Κινηματογραφική Στήλη του Tvxs.gr, παρουσιάζουμε πέντε σύγχρονες ευρωπαϊκές ταινίες, με κεντρικό άξονα το ανθρώπινο δικαίωμα στην εργασία.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν ηθικές αρχές που θέτουν συγκεκριμένα πρότυπα ανθρώπινης συμπεριφοράς και συνήθως προστατεύονται ως νόμιμα δικαιώματα κατά το εθνικό και διεθνές δίκαιο. Θεωρούνται ως κοινώς αντιλαμβανόμενα αναπαλλοτρίωτα θεμελιώδη δικαιώματα που κάθε άτομο δικαιούται από τη στιγμή της γέννησής του, απλώς και μόνο επειδή είναι ανθρώπινο ον». Αυτά περιλαμβάνουν αστικά και πολιτικά δικαιώματα όπως το δικαίωμα στη ζωή και την ελευθερία, την ελευθερία σκέψης και έκφρασης, καθώς και την ισότητα ενώπιον του νόμου. Στα ανθρώπινα δικαιώματα περιλαμβάνονται, επίσης, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στην εργασία, το δικαίωμα στην υγεία, το δικαίωμα στην τροφή, το δικαίωμα στην κατοικία, την ιατρική περίθαλψη, την εκπαίδευση και το δικαίωμα συμμετοχής στον πολιτισμό. 

«Το Τσεκούρι» (Le couperet / The Ax - 2005) του Κώστα Γαβρά

Ένα υψηλόβαθμο στέλεχος σε μία χαρτοβιομηχανία, απολύεται λόγω περικοπών. Δεν αναφέρει όμως τίποτα στην οικογένειά του. Η απόγνωση στο ενδεχόμενο της ανεργίας τον μεταμορφώνει σταδιακά σ' έναν μεθοδικό δολοφόνο. Ο Κώστας Γαβράς υπογράφει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα σπουδή πάνω στην ψυχο-κοινωνική παράνοια στην οποία οδηγείται ο σύγχρονος Ευρωπαίος, θύμα του καπιταλιστικού ολοκληρωτισμού και του ανελέητου οικονομικού ανταγωνισμού.

Ο σκηνοθέτης αντιλαμβάνεται επακριβώς τον παλμό μιας άκρως ανταγωνιστικής σύγχρονης Ευρώπης, προμηνύοντας το ανελέητο πρόσωπο του καπιταλισμού που την κυριεύει, μέσα από την ιστορία ενός απεγνωσμένου ανέργου ο οποίος εξελίσσεται σε μεθοδικό δολοφόνο. Ο Κώστας Γαβράς, καταφέρνει μέσα από τον κινηματογράφο να μας χαρίσει δημιουργίες που δεν γνωρίζουν σύνορα. Ταινίες που με την κριτική τους ματιά στο κοινωνικό γίνεσθαι κατάφεραν δικαίως να του χαρίσουν τον τίτλο του ειδικού στον πολιτικό κινηματογράφο και να τον εντάξουν στους κορυφαίους δημιουργούς της γενιάς του.

«Δύο Ημέρες, Μία Νύχτα» (Deux Jours, Une Nuit / Two Days, One Night - 2014) των Ζαν-Πιέρ και Λυκ Νταρντέν

Η Σάντρα (Μαριόν Κοτιγιάρ), είναι μία νεαρή σύζυγος και μητέρα, η οποία εργάζεται σ' ένα εργοστάσιο φωτοβολταϊκών σε μία μικρή πόλη του Βελγίου. Κατά την απουσία της σε αναρρωτική άδεια, το αφεντικό της συνειδητοποιεί ότι μπορεί να καλύψει τη βάρδια της με μικρές υπερωρίες και χρηματικά μπόνους. Καλεί λοιπόν τους συναδέλφους της Σάντρας και τους ανακοινώνει την απόφαση του. Η μοίρα πλέον της νεαρής κοπέλας βρίσκεται στα χέρια των δεκαέξι (16) εργατών - συναδέλφων της. Αυτοί είναι οι οποίοι πλέον καλούνται να αποφασίσουν αν θα αρνηθούν τα μπόνους τους για να κρατήσει τη δουλειά της η Σάντρα. Απελπισμένη πλέον η νεαρή σύζυγος και μητέρα, προσπαθεί μέσα στο Σαββατοκύριακο που μεσολαβεί μέχρι τη μυστική ψηφοφορία της Δευτέρας να επισκεφθεί όλους τους συναδέλφους της και με τη βοήθεια του άνδρα της Μανού (Φαμπρίτζιο Ροντζιόνε) να τους πείσει ώστε να ψηφίσουν υπέρ της, έτσι ώστε να μη βρεθεί τη Δευτέρα, άνεργη...

Τρία χρόνια μετά το όμορφο φιλμ τους «Το Παιδί με το Ποδήλατο» (The Kid with a Bike / Le gamin au velo), οι αδερφοί Νταρντέν επέστρεψαν με τη νέα τους δημιουργία. Μία επίκαιρη, δραματική ταινία με πρωταγωνίστρια την πάντα υπέροχη Μαριόν Κοτιγιάρ. Ένα ανθρωποκεντρικό φιλμ, που περιστρέφεται γύρω από την πρόσφατη οικονομική κρίση στην Ευρώπη και το αναφαίρετο δικαίωμα στην εργασία.

«Όμορφη Νιότη» (Beautiful Youth / Hermosa juventud - 2014) του Χάιμε Ροζάλες

Η Ναταλία (Ίνγκριντ Γκαρσία Τζόνσον - Ingrid García Jonsson) και ο Κάρλος (Κάρλος Ροντρίγκεζ - Carlos Rodríguez), είναι δύο ερωτευμένοι εικοσάρηδες, οι οποίοι προσπαθούν να επιβιώσουν στην Ισπανία του σήμερα. Όμως η κρίση και οι περιορισμένοι οικονομικοί πόροι, τους εμποδίζουν να ζήσουν με τον τρόπο που θα ήθελαν. Χωρίς ελπίδα για το αύριο, οι φιλοδοξίες τους παραμένουν χαμηλές. Με την ελπίδα να κερδίσουν κάποια χρήματα, η Ναταλία και ο Κάρλος, αποφασίζουν να «γυρίσουν» μια ερασιτεχνική πορνογραφική ταινία. Οι συνθήκες επιβίωσης τους θα επιδεινωθούν ακόμα περισσότερο, μετά τη γέννηση της κόρης τους Τζούλια. Η οικονομική του κατάσταση είναι πλέον οριακή και ο ερχομός του παιδιού, παρά την χαρά που τους δίνει, θα αποτελέσει τον καταλυτικό παράγοντα για τις αλλαγές που θα πραγματοποιήσουν στη ζωή τους.

Ο Ισπανός σκηνοθέτης Χάιμε Ροζάλες (The Hours of the Day - 2003, Solitary Fragments - 2007), επιστρέφει δυναμικά με τη νέα του δημιουργία: «Όμορφη Νιότη» (Beautiful Youth / Hermosa juventud). Η ταινία απέσπασε Ειδική Μνεία Οικουμενικής Επιτροπής, πέρσι τον Μάιο στο Φεστιβάλ των Καννών, ενώ στη χώρα μας είχαμε την ευκαιρία να τη δούμε στις 20ες Νύχτες Πρεμιέρας. Το φιλμ διηγείται με ρεαλισμό και ευρηματικότητα, την ιστορία δύο εικοσάρηδων στην σημερινή Ισπανία της ανεργίας και των χαμένων ευκαιριών. Ο Ροζάλες στοχεύει στην αποτύπωση της σύγχρονης πραγματικότητας με κάθε δυνατό μέσο, από τις ερμηνείες των ηθοποιών του - Ίνγκριντ Γκαρσία Τζόνσον και Κάρλος Ροντρίγκεζ - έως την χρήση της εικόνας και του ήχου.

«Ο Νόμος της Αγοράς» (La Loi du Marché - 2015) του Στέφαν Μπριζέ

Ο Τιερί (Βενσάν Λεντόν), είναι ένας απολυμένος εργάτης, ο οποίος προσπαθεί να επιβιώσει στην σκληρή εργατική τάξη της Γαλλίας έχοντας παράλληλα να συντηρήσει και την οικογένειά του. Όμως αυτό που συναντά σε όλα τα σεμινάρια στα οποία συμμετάσχει αλλά και στις προσπάθειές του να ξεκινήσει δουλειές από το μηδέν, είναι η εκμηδένισή του ως ανθρώπινου όντος από το ίδιο το σύστημα.

Η ταινία «Ο Νόμος της Αγοράς» (La Loi du Marché - 2015) του Στέφαν Μπριζέ, είναι μία συγκλονιστική ακτινογραφία μιας κοινωνίας παραδομένης σε γραφειοκρατικούς, απάνθρωπους θεσμούς και ρυθμούς. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο συναντάμε τον σπουδαίο Βενσάν Λιντόν, ο οποίος μας χαρίζει απλόχερα μία σπουδαία ερμηνεία. Εντυπωσιακό είναι και το γεγονός ότι πέρα από τον Λιντόν, οι περισσότεροι συμμετέχοντες στην ταινία, είναι ερασιτέχνες ηθοποιοί.

«Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ» (I, Daniel Blake - 2016) του Κεν Λόουτς

Ο Ντάνιελ Μπλέικ είναι ένας 59χρονος ξυλουργός ο οποίος έπειτα από ένα σοβαρό καρδιακό επεισόδιο θα πρέπει να σταματήσει να δουλεύει μέχρις ότου η καρδιά του γίνει ξανά πιο δυνατή. Η γιατρός του τον κρίνει ακατάλληλο για εργασία, όμως οι κοινωνικές υπηρεσίες του Νιούκαστλ όπου ζει, θεωρούν ότι δεν δικαιούται το ανάλογο επίδομα, μα το επίδομα κάποιου που θα έπρεπε να ψάχνει για δουλειά. Η γραφειοκρατία τον οδηγεί σε αδιέξοδο. Μέσα από την περιπέτεια αυτή, διασταυρώνεται με μια ανύπαντρη μητέρα και τα δύο παιδιά της. Βρίσκοντας αναπάντεχη οικογενειακή θαλπωρή ο ένας στον άλλο, ενώνουν τις δυνάμεις τους και προσπαθούν να αντισταθούν στις δυσκολίες.

Δύο χρόνια μετά το υπέροχο «Jimmy's Hall» (2014), ο Κεν Λόουτς διαψεύδει ευτυχώς τις φήμες που τον ήθελαν να σταματάει την σκηνοθεσία ταινιών μυθοπλασίας και επιστρέφει εντυπωσιακά - Χρυσός Φοίνικας στο 69ο Φεστιβάλ των Καννών - μ' ένα πολιτικό σινεμά υψηλών δυνατοτήτων, με έντονη κριτική ματιά, αλλά και με κοινωνικές ευαισθησίες. Το φιλμ «Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ» (I, Daniel Blake - 2016), φέρνει την υπογραφή του μόνιμου πλέον συνεργάτη του και σεναριογράφου, Πολ Λάβερτι ενώ το φιλμ διακατέχεται από την σπουδαία ερμηνεία του πρωταγωνιστή Ντέιβ Τζονς και σε δεύτερο επίπεδο, της Χέιλι Σκουάιρς, στην πρώτη τους συνεργασία με τον καταξιωμένο Βρετανό σκηνοθέτη.

«Το σινεμά μάς κάνει καμιά φορά να βλέπουμε καθαρότερα τον κόσμο κι ο κόσμος μας αυτή τη στιγμή κινδυνεύει, από τις ιδέες που αποκαλούμε νεοφιλελευθερισμό που απειλεί να μας φτάσει στην καταστροφή, στη δυστυχία εκατομμυρίων ανθρώπων, από την Ελλάδα ως τη Βραζιλία. Το σινεμά έχει πολλές παραδόσεις. Μία είναι το σινεμά της διαμαρτυρίας, αυτό που δείχνει τους ανθρώπους ενάντια στην εξουσία. Ελπίζω η ταινία μας να συνεχίζει αυτήν την παράδοση. Κινδυνεύουμε να απελπιστούμε κι όταν υπάρχει τόση απελπισία, η ακροδεξιά το εκμεταλλεύεται - πρέπει να πιστέψουμε ότι ένας διαφορετικός κόσμος είναι εφικτός κι απαραίτητος.» - Κεν Λόουτς

http://tvxs.gr