Συνέντευξη με τη Ράνια Αντωνοπούλου «Τα προγράμματα vouchers θα αλλάξουν κατεύθυνση»

Πώς καταπολεμάς την ανεργία σε μια χώρα 1.250.000 καταγεγραμμένων ανέργων, όταν ακόμα και αισιόδοξες προβλέψεις εκτιμούν ότι χρειάζεται τουλάχιστον μια 20ετία για να φτάσουμε τα προ κρίσης επίπεδα ανεργίας; Συναντήσαμε την αναπληρώτρια υπουργό Εργασίας Ράνια Αντωνοπούλου, επιφορτισμένη με το «βαρύ χαρτοφυλάκιο» της καταπολέμησης της ανεργίας, όπως το αποκαλεί η ίδια, την ημέρα που ανακοίνωσε την ανάκληση του προγράμματος voucher για ανέργους 29-64 ετών, μιλώντας ανοιχτά για «σκανδαλώδη σχεδιασμό» από την προηγούμενη ηγεσία. Ηταν λογικό η συζήτηση να ξεκινήσει από εκεί...

Ομως, η νέα υπουργός των 100 και κάτι ημερών και έμπειρη πανεπιστημιακός, καθηγήτρια του Βard College, διευθύντρια του τμήματος Ερευνας Ισότητας των Φύλων του Ινστιτούτου Οικονομικών Levy και συνεργάτιδα του ΟΗΕ, δεν δρα παρορμητικά. Χαμηλών τόνων, μετρά τα βήματα που κάνει μαζί με τους συνεργάτες της όσο και τα λόγια της. Ισως γι’ αυτό δεν δίνει εύκολα τροφή στα ΜΜΕ. Σήμερα μιλάει στην «Εφ.Συν.» για τα πεπραγμένα των πρώτων τεσσάρων μηνών, τις δράσεις που έπονται και κυρίως για την αλλαγή στόχευσης στην καταπολέμηση της ανεργίας, που θεωρεί το δεύτερο σημαντικότερο πρόβλημα της Ελλάδας μετά τη διαπραγμάτευση του χρέους.

• Ανακαλείτε το πρόγραμμα απασχόλησης του ΟΑΕΔ για 16.220 ανέργους ηλικίας 29-64 ετών, αφήνοντας σαφείς αιχμές. Ποιοι λόγοι σάς οδήγησαν σε αυτό και τι θα το αντικαταστήσει;

Υπήρχαν συγκεκριμένοι λόγοι. Πρώτον, όταν ανέλαβα τα καθήκοντά μου, ακριβώς επειδή υπήρχαν σχεδιασμένα προγράμματα που απορροφούσαν σχεδόν τους μισούς κοινοτικούς πόρους της περιόδου 2014-2020, κοίταξα με μεγάλη προσοχή πού πηγαίναν τα χρήματα. Το πρόγραμμα αυτό είχε το εξής περίεργο χαρακτηριστικό: Αν διαιρούσαμε τα 112 εκατομμύρια του προϋπολογισμού με τους 16.220 ανέργους, αντιστοιχούν σε κάθε άνεργο περίπου 6.950 ευρώ. Ομως ο άνεργος έπαιρνε περίπου 25%. Το 75% πήγαινε σε ένα ΚΕΚ. Ο καταμερισμός ήταν βαρύς υπέρ του παρόχου κατάρτισης εις βάρος του ανέργου.

Το δεύτερο είναι ότι, ενώ το πρόγραμμα έλεγε πως οι πόροι πρέπει να κατανεμηθούν σε τομείς που είχαν ανάπτυξη, οι 10.000 από τις 16.600 θέσεις κατευθύνονταν στον κατασκευαστικό-τεχνικό τομέα, τον δεύτερο κλάδο σε καθίζηση μετά το λιανεμπόριο. Το τρίτο πρόβλημα ήταν ότι απευθυνόταν σε πολύ ευρύ ηλικιακό φάσμα, με διαφορετικές ανάγκες. Δεν μπορείς να στείλεις έναν 29άχρονο και κάποιον μισή μέρα πριν από τη σύνταξη στην ίδια κατάρτιση και πρακτική άσκηση. Δεν ήταν δυνατόν να κάνουμε μια μικρή ανασύνταξη. Ηθελε πλήρη επανασχεδιασμό, όπως θα γίνει εντός ενός διμήνου.

• Ομως για τον άνεργο η κάθε μέρα ανεργίας βαραίνει διπλά.

Η απάντησή μου σε αυτό είναι ότι, όταν ανακοινωθούν τα νέα προγράμματα, ο κάθε άνεργος, εκεί που θα έπαιρνε 1.500 ευρώ, θα πάρει πάνω από τα διπλάσια. Μπορεί να καθυστερήσει να ενταχθεί δύο μήνες, αλλά η αλλαγή θα είναι υπέρ του. Η μόνη αγωνία που έχω είναι για τους 16.600 ανέργους που θα έπιαναν δουλειά άμεσα. Αλλά και σε αυτούς, όπως και σε όλους, η απάντησή μου είναι: «Δώσε μου την ευκαιρία να δεις τι θα πει βελτίωση και ποιο θα είναι το όφελος».

• Εχετε ασκήσει έντονη κριτική στα προγράμματα voucher, μη διστάζοντας να μιλήσετε για σκάνδαλο διασπάθισης κονδυλίων από ΚΕΚ-μεσάζοντες. Είπατε χαρακτηριστικά «το πάρτι διασπάθισης κοινοτικών πόρων τελείωσε». Οντως;

Θέλω να ξεκαθαρίσω το εξής: το πρόβλημα δεν είναι με τα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης. Υπάρχει ένας χώρος που έχει δημιουργηθεί και τον έχει καταλάβει η ιδιωτική πρωτοβουλία. Αυτό κάνει πάντα, προσφέρει τις υπηρεσίες της. Πρέπει όμως να προσαρμόζεται στις ανάγκες που υπάρχουν στην αγορά. Το πάρτι που τελειώνει είναι η κατανομή των πόρων που δεν είναι ορθολογική. Τις υπηρεσίες που προσφέρουν τα ΚΕΚ θα εξακολουθούν να τις προσφέρουν στον βαθμό που χρειάζεται. Αλλά θα αλλάξει κατεύθυνση.

• Υπάρχουν παραδείγματα επανασχεδιασμού προγραμμάτων προς όφελος των ανέργων;

Επανασχεδιάστηκε το πρόγραμμα voucher για αποφοίτους ΑΕΙ-ΤΕΙ, από 7.000 άτομα συμμετέχουν 12.500 άτομα με αύξηση του ποσού. Στο voucher για νέους έως 29 [ετών] αντιστράφηκε η κατανομή των κονδυλίων υπέρ των ανέργων, το 63% πηγαίνει σε αυτούς. Στο πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης και πρακτικής άσκησης σε ειδικότητες αιχμής οι αποδοχές των ανέργων αυξήθηκαν κατά 84%. Από περίπου 800 ευρώ σχεδόν στα 1.500 ευρώ. Επιπλέον επανασχεδιάστηκαν οι υπηρεσίες που προσφέρουν τα ΚΕΚ.

• Είχατε παραδεχτεί ότι τα κοινωφελή προγράμματα δεν είναι δουλειά, αλλά μικρή ανάσα. Είχατε, ωστόσο, ανακοινώσει ότι θα γίνουν 11άμηνα αντί για 5άμηνα, θα αυξηθούν σταδιακά οι αποδοχές –ανάλογα με την αύξηση του κατώτατου μισθού και θα σταματήσει ο διαχωρισμός για τους κάτω των 24 ετών. Αυτά δεν έγιναν και ακόμα και η νεολαία ΣΥΡΙΖΑ άσκησε κριτική στα νέα κοινωφελή. Τι απαντάτε;

Ενα πρόγραμμα, το οποίο δίνει εγγυημένη απασχόληση για ένα χρονικό διάστημα, 5 μήνες ή ένα χρόνο, έχει ορισμένα χαρακτηριστικά. Η φιλοσοφία μας είναι η εξής: Υπάρχει ένα κατώτατο όριο αμοιβών, δεν πέφτουμε κάτω από αυτό. Υπάρχει από εκεί και πέρα ένας επανασχεδιασμός. Ενώ μειώθηκαν οι εισφορές για τους εργαζόμενους, αυτό δεν είχε ληφθεί υπόψη. Το λάβαμε και ανέβηκε το ποσό που παίρνεις καθαρά στα 496,5 ευρώ.

• Πέντε ευρώ;

Πεντέμισι. Θα μπορούσε να είναι 25. Δεν εξετάζουμε πόσα παραπάνω. Στόχος μας είναι να τηρείται αυτό που ήταν νομικά κατοχυρωμένο. Το δεύτερο ήταν οι θέσεις εργασίας αυτές να προσφέρουν ό,τι μια τυπική σύμβαση, ασφαλιστικές εισφορές. Κι αυτό το κάναμε. Το τρίτο είναι να ξέρεις τα εργασιακά σου δικαιώματα. Αν σε προσλάβει κάποιος δήμος, π.χ. ως δακτυλογράφο, και την άλλη μέρα σού πει «πήγαινε να μαζεύεις σκουπίδια», αυτό είναι παρατυπία. Η φιλοσοφία της εγγυημένης εργασίας είναι ότι βάζει ένα δίχτυ, αυτό που είναι κατοχυρωμένο τυπικά και νομικά. Αυτό εξασφαλίζω εγώ και σηματοδοτώ στην υπόλοιπη αγορά ότι αυτές τις συνθήκες πρέπει να τις εξασφαλίσει.

• Εχετε κλείσει 100 και πλέον μέρες σε αυτή τη θέση. Είστε περισσότερο ή λιγότερο αισιόδοξη;

Αν ξεκινήσει κανείς με ένα τόσο βαρύ χαρτοφυλάκιο, δεν μπορεί να πιστεύει ότι σε 100 μέρες θα λυθούν προβλήματα. Υπάρχει σχεδιασμός, βραχυπρόθεσμος, μεσοπρόθεσμος και μακροπρόθεσμος. Κινηθήκαμε στην εξής λογική: Πρώτον, οι δράσεις που είχαν ξεκινήσει, δεν μπορούσαν να σταματήσουν, αλλά έπρεπε να βελτιωθούν για να βελτιστοποιηθεί το όφελος για τον άνεργο. Δεύτερον, να μπορέσουμε να αλλάξουμε το θεσμικό πλαίσιο. Νομίζω και στους δύο αυτούς τομείς έχουμε κάνει βήματα. Δεν τα κοινοποιούμε πάντα, δεν βγάζουμε εξαγγελίες, αλλά έχουμε κάνει πρόοδο.

Το διακύβευμα είναι ότι αυτά τα προγράμματα, όταν είναι πολύ μικρού μεγέθους, δεν μπορούν να γίνουν δύναμη επανεκκίνησης της οικονομίας. Χρειάζεται στενή συνεργασία με τα υπόλοιπα υπουργεία και τις επενδυτικές δράσεις τους. Εκεί κινούμαστε, έχουμε άριστη συνεργασία με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, το υπουργείο Οικονομίας κ.λπ.

Το διακύβευμα είναι να καλύψουμε τις ανάγκες όλων των ανέργων. Για τις 32.000 θέσεις κοινωφελούς [εργασίας] ήρθαν σχεδόν 200.000 αιτήσεις. Θα ανακοινώσουμε τις υπόλοιπες 22.000 αυτή την εβδομάδα, αναμένουμε άλλες 100.000 αιτήσεις. Και να έχεις 1,5 εκατομμύριο ανέργους, δεν σημαίνει ότι όλοι τους θέλουν να ενταχθούν. Ποιοι θέλουν; Μας το λένε τα νούμερα.

• Ποιοι; Οι μακροχρόνια άνεργοι;

Σίγουρα. Αλλά και οι βραχυχρόνια άνεργοι θέλουν να ενταχθούν. Επιπλέον, αν έχεις μια οικογένεια που και οι δύο ή τρεις ενήλικες είναι άνεργοι, η αναζήτηση εργασίας είναι προτεραιότητα.

«Πρέπει να ανέβουν οι μισθοί. Δεν γίνεται αλλιώς»

• Αναφέρεστε στις οικογένειες με άνεργα όλα τα μέλη που ζουν πολύ κάτω από τα όρια της φτώχειας;

Είναι περίπου 300.000 οικογένειες. Το ζήτημα της φτώχειας είναι κομβικό. Αν κάποιος εργάζεται και είναι φτωχός, φταίνε οι χαμηλοί μισθοί. Πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ λέει ότι σε μια τετραμελή οικογένεια, αν εργάζεται κανείς 72 ώρες την εβδομάδα με τον κατώτατο μισθό, πέφτει ακριβώς στα όρια της φτώχειας. Πόσο μάλλον σε οικογένειες που δεν υπάρχει ούτε ένας μισθός. Πρέπει όμως να ανέβουν οι μισθοί. Δεν γίνεται αλλιώς. Ναι στη διαδοχική αύξηση, να μη γίνει ένα μπουμ στην αγορά, αλλά δεν μπορούμε να συζητάμε καν για μειώσεις. Μια ερμηνεία λέει «άσε τους μισθούς να πέσουν κι άλλο και, αν πέφτεις κάτω από το όριο της φτώχειας, θα συμπληρώνεις με το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα». Αυτό είναι λάθος πολιτική, έτσι δεν θα ανακάμψει ποτέ η αγορά εργασίας.

• Πόσο δύσκολο αποδεικνύεται να τηρηθούν, π.χ. οι δεσμεύσεις της ΔΕΘ για 300.000 θέσεις εργασίας, όταν όλα κρέμονται από τις διαπραγματεύσεις με τους εταίρους;

Η δέσμευση για τις 300.000 θέσεις εργασίας είναι στις κόκκινες γραμμές μας. Ομως εμείς αυτό που χρειαζόμαστε είναι επανασχεδιασμό των υπαρχόντων κονδυλίων και απορρόφηση νέων πόρων για να υλοποιήσουμε τα σχέδιά μας. Οσον αφορά τον κατώτατο μισθό, κι εκεί χρειάζονται ισχυρότατες παρεμβάσεις. Το ζητούμενο είναι να προχωρήσουμε με γοργούς ρυθμούς. Να μην έχουμε αυτή την ασφυκτική πίεση που μας δημιουργούν. Φέτος με όλα τα προγράμματα αθροιστικά θα δημιουργηθούν γύρω στις 140.000-150.000 θέσεις εργασίας.

• Είναι τα πεντάμηνα και τα vouchers θέσεις εργασίας;

Αυτό λέω, ότι δεν είναι. Αλλά ότι μια απορρόφηση ανέργων κάπως θα υπάρξει. Το ιδανικό θα ήταν να ξεκινήσουμε από μηδενική βάση. Αυτό δεν γινόταν. Υπήρξαν όμως και θα υπάρξουν βελτιώσεις, όπως αυτή με τα 112 εκατομμύρια του προϋπολογισμού του προγράμματος που καταργήθηκε.

• Ερχεστε καθημερινά αντιμέτωπη με το κύμα των ανέργων από όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Τι ακούτε και τι λέτε σε αυτούς τους ανθρώπους;

Το θέμα δεν είναι τι θα τους πω, αλλά τι μπορώ να κάνω. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι μετά τη διαπραγμάτευση του χρέους, το δεύτερο πιο σημαντικό είναι η ανεργία. Και για να καταπολεμήσεις την ανεργία, δεν μπορείς να περιμένεις δέκα χρόνια τα αναπτυξιακά σχέδια. Ακόμα κι αν έρθει ένα μεγάλο επενδυτικό πακέτο, που το εύχομαι, και πιάσουμε 4% ανάπτυξη, η οικονομία μας από μόνη της θα γεννήσει 50.000 θέσεις εργασίας.

Μια λογική λέει, θα επενδύσεις και θα δημιουργήσεις κάποιες θέσεις εργασίας ώστε σιγά σιγά να ξαναξεκινήσει η οικονομία. Η άλλη λογική είναι: 300.000 θέσεις εργασίας εδώ και τώρα. Αυτές οι θέσεις θα γεννήσουν άλλες 100.000 θέσεις στον ιδιωτικό τομέα. Η παρανόηση είναι ότι μιλάμε για κρατικές παρεμβάσεις και ο κόσμος νομίζει ότι μιλάμε για δημόσιους υπαλλήλους. Δεν καταλαβαίνει ότι αυτές τις επενδύσεις θα τις αναλάβουν μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, κοινωνικοί συνεταιρισμοί... Το κράτος θα είναι ο χρηματοδότης, που θα απευθύνεται στην τοπική οικονομία, την τοπική κοινωνία.

http://www.efsyn.gr