Πρόταση για «Κοινωνική κινητικότητα» εγκατάστασης απόρων και αστέγων στην περιφέρεια

         Ζούμε σήμερα την ανθρωπιστική κρίση που μαστίζει κυρίως τον πληθυσμό των πόλεων και ακόμα περισσότερο τον πληθυσμό της Αθήνας. Το φαινόμενο θα ενταθεί, όσο η χρόνια ανεργία παρατείνεται και δεν μπορούμε να προβλέψουμε πόσο θα κρατήσει σε βάθος χρόνου. Αφορά ανθρώπους που έχουν χάσει τα όνειρά τους, την αξιοπρέπειά τους, και ζουν καθημερινά τον εφιάλτη της επιβίωσης.        Από την άλλη, το πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας είναι και παραμένει πρόβλημα παραγωγής και κατανάλωσης. Η παραγωγή υπολείπεται των αναγκών με αποτέλεσμα, πολλά προϊόντα, ακόμα και στον τομέα της διατροφής, προϊόντα πρώτης ανάγκης, να εισάγονται. Η ύπαιθρος και τα χωριά της ορεινής και της ημιορεινής Ελλάδας τις τελευταίες δεκαετίες έχουν υποστεί σημαντική μείωση του πληθυσμού τους λόγω της εσωτερικής κυρίως μετανάστευσης. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που ζούμε: από τη μια η αλματώδης αύξηση του πληθυσμού των πόλεων, κυρίως οι πρωτεύουσες των νομών, η Θεσσαλονίκη και η Αθήνα, κι από την άλλη παραγωγικές δυνατότητες, τόσο στον πρωτογενή τομέα όσο και στον τομέα της παραδοσιακής μεταποίησης, εγκαταλείφθηκαν και ολόκληρες περιοχές μαράζωσαν.

   Διαπιστώνεται τελευταία μια πολύ μικρή μεταστροφή. Άνθρωποι που έχουν οικογενειακές ρίζες στα χωριά, επιστρέφουν προκειμένου να αντιμετωπίσουν από καλύτερες συνθήκες το πρόβλημα της επιβίωσης. Υπάρχουν αυτές οι δυνατότητες; Φυσικά υπάρχουν τη στιγμή που οι καλλιέργειες έχουν περιοριστεί στα ελάχιστα ή και καθόλου, τη στιγμή που ο δασικός πλούτος παραμένει ανεκμετάλλευτος, τη στιγμή που η οικογενειακή κτηνοτροφία έχει μαραζώσει.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι επίσημες προσπάθειες του κράτους για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης είναι στην κατεύθυνση της ανακούφισης και της εξασφάλισης προσωρινών λύσεων για τους άπορους και τους άστεγους. 

      Το πρόγραμμα της κοινωφελούς εργασίας, που είναι σε εξέλιξη, με την πεντάμηνη απασχόληση και με τις προσλήψεις μέσω του ΟΑΕΔ στους ΟΤΑ, είναι χωρίς καμιά προοπτική και συνέχεια και δεν λύνει κανένα πρόβλημα. Αντίθετα δημιουργεί συνθήκες αργομισθίας και υποτίμησης της προσωπικότητας των νέων, κυρίως, ανθρώπων. Οι δε σημερινοί άποροι είναι εν δυνάμει αυριανοί άστεγοι, αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά το ζήτημα της απασχόλησης και της παραγωγής. Αλλού λοιπόν πρέπει να οδηγηθούν τα κονδύλια της απασχόλησης.

Ένα πρόγραμμα «κοινωνικής κινητικότητας» προσωρινής ή και μόνιμης εγκατάστασης απόρων, αστέγων και χρόνια άνεργων στην περιφέρεια, πιστεύουμε ότι είναι εφικτό να αποδώσει. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρξουν φορείς στο επίπεδο της πρόνοιας, που θα οργανώσουν την αποστολή τέτοιων ατόμων ή οικογενειών, απόρων και αστέγων, στην ύπαιθρο και στα χωριά. Φορείς αποστολής και φορείς υποδοχής που θα μπορέσουν να δώσουν μονιμότερη διέξοδο σε αρκετούς από αυτούς τους χρόνια άνεργους, που δεν έχουν καμιά προοπτική.

      Υπάρχουν χωριά, που με την ελάχιστη βοήθεια της Πρόνοιας την πρώτη κρίσιμη περίοδο της προσαρμογής, θα μπορέσουν να απορροφήσουν και να «ζήσουν» αρκετές οικογένειες. Αυτό όμως θέλει οργάνωση. Θέλει να υπάρξει συντονισμός και συνεργασία. Να υπάρξουν οι συντονιστές, οι Φορείς Αποστολής και οι Φορείς Υποδοχής. Να γίνει υπόθεση όλο και περισσότερων δυνάμεων της κοινωνίας.

Συντονιστής μπορεί να είναι μια ΜΚΟ με εμπειρία και προφίλ ανάλογο ή ακόμα και υπηρεσία του Υπουργείου. Φορείς Αποστολής επίσης μπορεί να είναι ΜΚΟ, ίσως αυτές που σήμερα λειτουργούν στα πλαίσια των αστέγων και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Φορείς Υποδοχής μπορούν αντίστοιχα να είναι ΜΚΟ, ή Δημοτικές και Τοπικές Κοινότητες, ή ακόμα και Δήμοι. Οι φορείς αυτοί μπορεί να απασχολούν εθελοντές ή και αμειβόμενους υπαλλήλους, ψυχολόγους, κοινωνιολόγους και ειδικότητες που θα βοηθήσουν στην προετοιμασία αυτών των ανθρώπων στο να δεχθούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα και να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες διαβίωσης.

Το Πρόγραμμα πρέπει:
- Να έχει συγκεκριμένους στόχους, που θα προσπαθήσει να τους προσεγγίσει απόλυτα. Αριθμός απόρων που θα προωθηθούν ανά έτος, αριθμός Φορέων Αποστολής που θα συμβάλουν στο πρόγραμμα, αριθμός Φορέων Υποδοχής, προϋπολογισμός κλπ. Τα οικονομικά, όπως σε κάθε κοινωνική δομή, θα καλύπτονται είτε από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου - που πρέπει να ανακατανείμει τα ποσά, τα οποία σήμερα δαπανώνται σε δράσεις αστέγων και άλλες προνοιακές δομές που αφορούν τους ίδιους τους ωφελούμενους - ή από χορηγίες και άλλες πηγές εσόδων των ΜΚΟ,

- να οργανώσει και να εκπαιδεύσει τους φορείς και να ενημερώσει την κοινωνία και τους φορείς των αστέγων και των απόρων για το Πρόγραμμα. Οι Φορείς Αποστολής και Υποδοχής πρέπει να πιστοποιηθούν για να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα, όπως γίνεται σε όλα τα εθελοντικά προγράμματα,

- να στελεχώσει υπηρεσίες του υπουργείου και των Περιφερειών που θα συμμετάσχουν,

- να προβάλει και να προωθήσει τα κίνητρα για τον κάθε φορέα που θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα. Τα κίνητρα μπορεί να είναι ποικίλα: από οικονομικά - άμεσα και έμμεσα - έως ηθικής αμοιβής κλπ,

- να ελέγχει τακτικά με συσκέψεις, ημερίδες και συνέδρια την πορεία των στόχων και να παίρνει μέτρα βελτίωσης ή και τροποποίησης των παραμέτρων.

Ορισμένα συμπληρωματικά στοιχεία:

- Ο σύμβουλος ορίζεται από τον Φορέα Υποδοχής, είναι υπεύθυνος για την παροχή προσωπικής υποστήριξης στους ωφελούμενους και συμβάλλει στην ενσωμάτωσή τους στην τοπική κοινωνία. Διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο κατά τη συζήτηση με τον ωφελούμενο σχετικά με τη στέγαση και την εργασία. Οι ωφελούμενοι μπορούν να απευθύνονται στον σύμβουλο για κάθε πρόβλημα. Υπάρχει η πιθανότητα να είναι ο ίδιος φορέας, φορέας αποστολής και φορέας υποδοχής στο Πρόγραμμα, αρκεί να έχει τοπικά παραρτήματα στις περιοχές που θα δραστηριοποιηθεί. Για να συμμετάσχει στο πρόγραμμα, θα πρέπει να έχει πιστοποιηθεί από τον συντονιστή φορέα.

- Όλα αυτά θα πρέπει να γίνουν αντικείμενο μιας σοβαρής καμπάνιας ενημέρωσης όλων των μερών και των ενδιαφερομένων. Πιθανόν να προκύψουν φόβοι και καχυποψίες από τους μόνιμους κατοίκους των περιοχών της υπαίθρου, γι’ αυτό θέλει προσοχή, πώς θα περάσει στις τοπικές κοινωνίες και με ποιον τρόπο. Η αλληλεγγύη είναι εργαλείο για την κοινωνική συνοχή, δεν είναι «φιλανθρωπία», αλλά είναι πολύ θεωρητικό στοιχείο για την μεγάλη πλειοψηφία των συνανθρώπων μας.

Διαβάζουμε ότι υλοποιούνται προγράμματα, και είναι σε εξέλιξη, στον τομέα της αποκατάστασης των αστέγων:
- Ο Δήμος Νεάπολης–Συκεών, για παράδειγμα, υλοποιεί το πρόγραμμα «ΟΙΚΟ-ΔΟΜΗΣΗ ΖΩΗΣ για τη Στέγαση και Επανένταξη Άστεγων στο δήμο Νεάπολης-Συκεών», το οποίο αφορά στην εξασφάλιση στέγης και προώθηση στην αγορά εργασίας 20 ατόμων που είναι άστεγα ή ζουν σε επισφαλή κατάσταση κατοικίας με προϋπολογισμό 172.400 ευρώ. Το πρόγραμμα υλοποιείται από το Γραφείο Κοινωνικής Πολιτικής του δήμου σε συνεργασία με την Κοινωνική Οργάνωση για την Υποστήριξη Νέων «Άρσις», υποστηρίζεται από το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας και το Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού και χρηματοδοτείται από εθνικούς πόρους. Αφορά την υλοποίηση συντονισμένων δράσεων για τη στέγαση και την επαγγελματική ένταξη 20 ατόμων που είναι άστεγα ή φιλοξενούνται  σε ξενώνες ή σε προσωρινές κατοικίες, ή βρίσκονται σε καθεστώς έξωσης, κλπ, και έχουν καταγραφεί από τις κοινωνικές υπηρεσίες ως άστεγοι.

- Επίσης είναι σε εξέλιξη το πρόγραμμα του υπουργείου Εργασίας «Στέγαση και Επανένταξη», το οποίο έχει ως στόχο να δώσει λύση στο πρόβλημα 1200 αστέγων και να ενταχθούν σε εργασία 480 άτομα. Το πρόγραμμα είναι συνολικού προϋπολογισμού 9.400.000 ευρώ, που προέρχονται από τους πόρους του πρωτογενούς πλεονάσματος και περιλαμβάνει ολοκληρωμένες παρεμβάσεις, που στοχεύουν όχι μόνο στη στέγαση, αλλά και την επανένταξη των αστέγων στον κοινωνικό ιστό, μέσω της παροχής υπηρεσιών εργασιακής επανένταξης.

- Παράλληλα, το υπουργείο Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας υπέβαλε την 12η Σεπτεμβρίου 2014 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Επισιτιστικής και Βασικής Υλικής Συνδρομής προς Απόρους», που θα καλύψει την περίοδο 2014-2020.

Όλα αυτά έχουν συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα και εξαρτώνται άμεσα από την χρηματοδότηση του προγράμματος. Δεν διασφαλίζεται η συνέχεια και άρα η αποτελεσματικότητα της δράσης. Ενώ με τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να υλοποιηθούν πολλά στον τομέα της κοινωνικής κινητικότητας.

Λαμία, 14.4.2015

 του Στέφανου Σταμέλλου

http://www.qualitynet.gr